Directions of Urban Development in the City of Kalar (1977-2024)
DOI:
https://doi.org/10.26750/876kj097الكلمات المفتاحية:
Urban Development, Population Census, Kalar City, Masterplan of the City, Natural Growth and Migration.الملخص
Nowadays, urban population growth is considered one of the most significant and touchy issues of city geography, because population growth directly affects planning and development of the cities. Moreover, it shows an important area of the pillars of development. Therefore, in most cities in the Kurdistan region, the changes and population growth are taken into consideration. The purpose of this paper is to illustrate economic, social, and prosperity scientifically. We can claim that the large amount of population has caused most of the issues that affect cities nowadays. A number of factors have influenced this dilemma, such as natural increase of population and migration, especially the migration of people from rural areas to the cities. The lack of an advanced plan to prevent migration and regulate the rapid growth that occurs in cities is to be mentioning. At the same time, this growth led to some conclusions; the rapid expansion of the cities can be considered the key factor. This expansion mostly is at the expense of agricultural and suburban lands.
This paper deals with the directions of urban development between the years 1970 - 2024 in Kalar. For this purpose, the research depended on the results of data and information obtained from official censuses. The research consists of two main parts and several discussions, in which the growth, the demographic changes, and the growth of population growth of Kalar, depending on the official census, are discussed. The rapid increase in population growth and the relations of these changes with the historical events of the region are illustrated.
المراجع
تالیب، جه‌زا تۆفیق 2011، بایه‌خی جیۆپۆله‌تیكیی دانیشتوانی هه‌رێمی كوردستانی عێراق، سه‌نته‌ری لێكۆڵینه‌وه‌ی ستراتیژی كوردستان، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی.
محه‌مه‌د عه‌لی، ده‌رباز محه‌مه‌د (2010)، كه‌لار له لادێوه بۆ شار، چاپی دوه‌م، چاپخانه‌ی چوارچرا، سلێمانی.
شاكه‌لی، میقداد (2016)، شاری كه‌لار لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له جوگرافیای شار، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی گه‌نج.
حه‌مید، ڕزگار حاجی 2019، كه‌لار مێژویه‌كی دێرین و جوگرافیای شارێكی زیندو، چاپی دوه‌م، چاپخانه‌ی چوارچرا، سلێمانی.
شاكه‌لی، محه‌مه‌د 2006 له لادیوه بۆ شار لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له‌باره‌ی كۆچی گوندنشینه‌كانی كوردستان به‌ره‌و شاره‌كان، چاپی یه‌كه‌م.
شوانی، د.محه‌مه‌د،2013، ئه‌نترۆپۆلۆژیای دانیشتوان گۆشه‌نیگای مرۆڤناسی بۆ دیاریده دانیشتوانیه‌كان،چاپی یه‌كه‌م، له بڵاوكراوه‌كانی ناوه‌ندی ئاویر، هه‌ولێر.
ئه‌مین، دكتۆر هێمن نه‌سره‌دین محه‌مه‌د، 2024، جوگرافیای هه‌رێمی كوردستانی عێراق،چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی گه‌نج، سلێمانی.
له‌بیب، د.علی، و(سه‌عید به‌شیر خه‌رپانه‌یی)، 2016، جوگرافیای دانیشتوان جێگیر و ناجێگیر، به‌بێ ناوی چاپخانه و شوێن، چاپی سێیه‌م.
باجه‌ڵان، سواره حه‌سه‌ن، 2011، مێژوی كه‌لار، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی چوارچرا، سلێمانی.
جاف، سه‌باح عه‌لی، 2024، كه‌لار(1927، 1975) لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له بارودۆخی سیاسی، كارگێڕی و ڕۆشنبیری، چاپی یه‌كه‌م، له بڵاوكراوه‌كانی ناوه‌ندی شار.
ماسته‌رنامه و تێزی دكتۆرا:
محه‌مه‌دعه‌لی، جاسم محه‌مه‌د، 2008، ڕۆڵی هۆكاره‌سیاسییه‌كان له دابه‌شبونی دانیشتوانی پارێزگای سلێمانیدا، چاپخانه‌ی تیشك، مه‌ڵبه‌ندی كوردۆلۆجی، سلێمانی.
ڕه‌سوڵ، ژیار خدر، (2016)، كاریگه‌ری گه‌شه‌ی دانیشتوان له‌سه‌ر فراوانبونی ڕوبه‌ری شاری هه‌ولێر به‌گه‌ڕه‌كه نمونه‌یه‌كان، تێزی دكتۆرا، كۆلێژی زانسته كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان، زانكۆی كۆیه.
محمد، صالح انور,(2011)ئاراسته‌ی گه‌شه‌ی شارنشینی له ئیداره‌ی ڕاپه‌ڕین، نامه‌ی ماسته‌ر،كۆلێژی زانسته‌مرۆڤایه‌تییه‌كان، زانكۆی ڕاپه‌ڕین.
كریم، محمد مهدی، 2016، دابه‌شبونی شوێنی نشینگه مرۆییه‌كانی ئیداره‌ی گه‌رمیان، نامه‌ی ماسته‌ر، زانكۆی گه‌رمیان، بڵاونه‌كراوه.
محمد، صالح انور،(2011)ئاراسته‌ی گه‌شه‌ی شارنشینی له ئیداره‌ی ڕاپه‌ڕین، نامه‌ی ماسته‌ر،كۆلێژی زانسته‌مرۆڤایه‌تییه‌كان، زانكۆی ڕاپه‌ڕین.
احمد، بنار عبدالوهاب،2016، هه‌ڕه‌مه‌كی نیشته‌جێبون له شاری كه‌لار، (لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له جوگرافیای شار) نامه‌ی ماسته‌ر، زانكۆی گه‌رمیان،
شوانی، هیوا ئه‌مین جه‌لال، 2007، شیكردنه‌وه‌یه‌كی جوگرافی بۆ گه‌شه‌ی شارنشینی له پارێزگای هه‌ولێر، نامه‌ی ماسته‌ر، كۆلێژی ئه‌ده‌بیات، زانكۆی سه‌ڵاحه‌دین، هه‌ولێر.
گۆڤار و بڵاوكراوه‌كان:
صالح، ڕێبوارمحمد، 2022، ڕه‌هه‌نده یاسایه‌كانی تاوانی ئه‌نفال، گۆڤاری جیهانی كتێب، ژماره(3) كتێبخانه گشتییه‌كانی گه‌رمیان.
ئیسماعیل، سلێمان عه‌بدوڵڵا،،1999 ڕاگواستنی گوندنشینه‌كان له هه‌رێمی كوردستانی عێراق دا، گۆڤاری سه‌نته‌ری برایه‌تی، ژماره(12)، هه‌ولێر.
گه‌ردی، ساكار محمد حسن، فاطمه قادر مصطفی،(2016)، ڕه‌هه‌ندی سیاسی گه‌شه‌ی شارنشینی له هه‌رێمی كوردستاندا، گۆڤاری ئه‌كادیمیای كوردستان، ژماره(7) خولی یه‌كه‌م به‌شی B، چاپخانه‌ی سه‌رده‌م، سلێمانی.
سالح، عه‌داله‌ت عومه‌ر، (2015)، جینۆساید و ئه‌نفال ئه‌رشیفی نه‌ته‌وه‌یی و گرنگی دیتابه‌یس، كۆنفرانسی جسنۆساید و ئه‌نفال، گه‌رمیان، كه‌لار.
عه‌بدوڵڵا، نه‌شوان شوكری و عه‌زیز، ئه‌میر قادر،(2022)، تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی گه‌شه و هه‌ژمونی شارنشینی له پارێزگای هه‌ولێر(1957_2020)، گۆڤاری ئه‌كادیمیای كوردی، ژماره (51)،(2722ك، 2022ز)، هه‌ولێر.
بڵاوكراوه حكومیه‌كان
سه‌رچاوه‌ی دانیشتوانی كه‌لار، قه‌زای كه‌لار، پارێزگای سلێمانی، 1977، 1987، 1997، سه‌رژمێری گشتی عێراق.
سه‌رچاوه‌ی دانیشتوانی كه‌لار، قه‌زای كه‌لار، پارێزگای سلێمانی، 2002، 2010 گه‌ماروسازی عێراق (2010).
وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ته‌ندروستی گه‌رمیان،به‌شی له‌دایكبون و مردن، 2025
وه‌زاره‌تی ناوخۆی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی كۆچ و كۆچبه‌رانی گه‌رمیان، 2025.
ئیدارەی گەرمیان، نەخشەی نشینگەكانی ئیدارەی گەرمیان، بەشی هونەری، 2018. 3 )
شارەوانی كەلار، بەشی پلاندانان، داتای بڵاونەكراوە، ٢٠٢٤.
به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی ئاماری سلێمانی
چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ڵ مامۆستا (مسته‌فا سه‌عید)، نوسه‌ر و وه‌رگێڕ، له به‌رواری 15_12_2024
چاوپێكه‌وتن له‌گه‌ل ( دكتۆر ئه‌حه‌مه‌د باوه‌ڕ) نوسه‌ر و مامۆستای به‌شی میژو له زانكۆی گه‌رمیان، 21/1/ 2025
الهیتی، صبری فارس(2010)، جغرافیه المدن، دار الصفاء للنشر والتوزيع، عمان_اردن.
المنیس، ولید عبدالله(1985) التخطیط الحضري والاقليمى، ذات السلاسل للطباعة والنشر، الكويت.
الموسوی، هاشم عبود و حیدر صلاح يعقوب(2006)، التخطيط والتصميم الجغرافى(دراسة نظرية تطبيقية حول المشكل الحضرية)، دار مكتب الحامد للنشر والتوزيع، عمان.
الحديثى، طه حمادي،( 1988)، جغرافية السكان، دارالكتب للطابعة و النشر، جامعة الموصل،
الشلش، علی حسین، 1958، جغرافیة التربة، الطبعة الثانية، مطبعة جامعة البصرة، البصرة.
عبدالكریم، 2011، النظريات الاقتصادية الموثرة في النشاط الاقتصادي الاسلامي، دار النفائس للنشر والتوزيع.
رسالة ماجستير و دكتوراه:
ابو قرع، دعاء ربحي، 2018، التحولات الحضرية في التجمعات السكانية لجبال الفلسطين الوسطى: نعلين و عين يبرود كدراسة مقارنة، رسالة ماجستير، كلية اداب / الجامعة بیرزەیت/فلسطین،
شوانى، هيوا امين جلال، 2015، الهجرة واثرها على مورفولوجية مدينة أربيل، دراسة في جغرافية السكان، أطروحة دكتورا، جامعة صلاحالدين، أربيل.
صلاح، عبدالفتاح، 2022، عناصر النشاط الاقتصادي فى الاقتصاد الاسلامى، أطروحة دكتوراه، كلية الادارة و الاقتصاد، جامعة كربلاء، العراق.
التنزيلات
منشور
إصدار
القسم
الرخصة
الحقوق الفكرية (c) 2025 Journal of University of Raparin
هذا العمل مرخص بموجب Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
