The Reaction of Arab Countries Towards the Kurdish National Liberation Movement in Iraqi Kurdistan (1976-1979)
DOI:
https://doi.org/10.26750/Keywords:
Kurds, Syria, Libya, reaction, Gaddafi, MovementAbstract
Many people thought that the Kurdish national movement had come to an end after the September revolution of 1975, but the Kurds rose up once more, forming a number of new political parties as Kurdish history entered a new era and the armed struggle began. Syria and Libya generously donated money and military support to these parties. Additionally, the Kurds placed a high value on the sympathy and assistance of the Palestinian parties, and this time is especially notable for the strong external contacts of the Kurdish parties. At that point, we can state that at the conclusion of this research, we arrived at the conclusion that Kurds would not have been able to simply rebel and resume hostilities if not for Syria and Libya.
References
-FCO 51/191, Research middle east, The Kurdish Problem in Iraq 1963-1971, London, 1971.
2-FCO 8/2784, Political relations between Iraq with other Arab states, 6 May 1976.
یەكەم بەیاننامەی دامەزراندنی یەكێتی نیشتمانی كوردستان.
رسول، ئومید یاسین(2015)، ظاهرة الاغتيالات السياسية لزعماء الكرد 1930-1992، رسالة ماجستير مقدمة الى كلية الاداب-جامعة المنصورة، منصورة.
سالم، حیدر سمیر(2019)، الاوضاع السياسية لكرد العراق في عهد الرئيس احمد حسن البكر 1968-1979، رسالة ماجستير مقدمة الى كلية الاداب، جامعة البصرة، بصرة.
ڕەشید، سەڵاح(2019)، مام جەلال-دیداری تەمەن-لە لاوێتییەوە بۆ كۆشكی كۆماری، ب2، چ4، ناوەندی ڕۆشنبیری ئەدیبان، سڵیمانی.
شێخموس، عومەر(2019)، كوردایەتی و ئایندەخوازی، بەرگی یەكەم، چاپخانەی كارۆ، سلێمانی.
شەریف، عبدالستار تاهیر(2007)، ململانێ لەگەڵ ژیاندا، بەرگی دوەم، چاپخانەی ئارابخا، كەركوك.
كوێستانی، هەڤاڵ(2020)، ئەو ڕۆژانەی نیشتمان هی هەموان بو، چ5، ناوەندی ڕۆشنبیری ئەدیبان، سلێمانی.
ئەحمەد، كەریم(2007)، رێڕەوی تێكۆشان، و: جەلال دەباغ، چاپخانەی ڕەهەند، سلێمانی.
ئەحمەد، نەوزاد عەلی (2018)، پشكۆیەك لە خۆڵەمێشدا بەشێكی گرنگ لە ژیاننامەی هۆمەر شێخموس، چ2، چاپخانەی كارۆ، سلێمانی.
ئەمین، نەوشیروان مستەفا(1997)، لە كەناری دانوبەوە بۆ خڕەی ناوزەنگ، بەرلین.
باني خيلاني، احمد(2009)، مذكراتي، دار الرواد المزدهرة للطباعة والنشر والاعلان، بغداد.
ياسين، باقر(2001)، قول ما لا يقال عن المعارضة العراقية، دار الكنوز الادبية، بیروت.
كتێب:
بارزانی، مسعود(2021)، بارزانی و بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی كورد 1975-1990، بەرگی چوارەم، بەشی یەكەم، چاپخانەی ڕۆكسانا، ب ش.
بارزانی، مه‌سعود(2004)، بارزانی و بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد، بەرگی3، بەشى2، 1961 – 1975، چاپخانەى وەزارەتى پەروەردە، هەولێر.
بینگیۆ، ئۆفرا(2013)، كوردی عێراق بنیاتنانی دەوڵەتێك لەناو دەوڵەتدا، وەرگێڕانی: سۆران مستەفا كوردی، چاپخانەی ئاراس، هەولێر.
تەنیا، ئیسماعیل(2019)، حزبی سۆسیالیستی كوردستان، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.
تەیب، جەمال فەتحوڵڵا(2012)، بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی كورد لە باشوری كوردستان (21/3/1975-28/11/1980)، چاپخانەی شەهاب، هەولێر.
جەلال، برايم(2012)، چەپكێك لە مێژوی كۆمەڵە، چاپی2، چاپخانەی چوارچرا، هەولێر.
حاجى، شۆرش(2018)، ناسیۆنالیزمى کوردى پەرچەکردار ناسیۆنالیزمی كوردی وحیزبی بەعس ڕوداوەكانی 1963-2003، چاپ و پخش ماد، تاران.
حەمەد، دلێر ئەحمەد(2019)، مێژوی جوڵانەوەی نەتەوەیی ڕزگاریخوازی گەلی كورد لە باشوری كوردستان 1975-1991، چاپخانەی كارۆ، سلێمانی.
شۆڕش، سامی(2002)، عێراق و دەوروبەری كورد لەو ناوەندەدا، دەزگای چاپ و بڵاوكردنەوەی ئاراس، هەولێر.
عبدالخالق، مسعود(2014)، ناسنامەی حزبە كوردستانیەكان، چاپی2، چاپخانەی هێڤی، هەولێر.
عومەر، سەروەر عەبدولرەحمان(2002)، یەكێتی نیشتمانی كوردستان 1975-1976، سەنتەری چاپ و پەخشی تەما، سلێمانی.
فەیاز، مەعد (2009)، بەشێك لە بیرەوەرییەكانی مام جەلال، و: سۆران عەلی، ب.چ، كەركوك.
كۆچیرا، كریس(2013)، بزوتنەوەی نەتەوەیی كورد و ویستی سەربەخۆیی، وەرگێڕانی: حەسەن ڕەستگار، چاپخانەی ڕۆژهەڵات، هەولێر.
كەریم، حیكمەت محەمەد (مەلا بەختیار)(1993)، شۆڕشی كوردستان و گۆڕانكاریەكانی سەردەم، چاپخانەی ڕۆشنبیری، هەولێر.
كەریم، عارف(2009)، كۆمەڵە و یەكێتی، چاپخانەی ڕەنج، ستۆكهۆلم.
ماركوس، ئەلیزا(2014)، مێژوی پەكەكە جەنگی پەكەكە و كورد لە پێناو سەربەخۆیی دا، وەرگێڕانی لە ئینگلیزییەوە: ماجید خەلیل، چاپخانەی گەنج، سلێمانی.
محەمەدئەمین، فاروق محەمەد(2014)، سیاسەتی ئێران بەرامبەر جوڵانەوەی ڕزگاریخوازی كورد لە باشوری كوردستان(1975-1989) چاپخانەی ڕێ نوێ، سلێمانی.
مێرگەسۆری، محەمەد(2013)، تروسكاییەك لە شەوەزەنگدا، ئەكادیمیای هۆشیاری و پێگەیاندنی كادیران، سلێمانی.
نێروەیی، عەلی تەتەر(2008)، بزاڤی ڕزگاریخوازی نەتەوەیی كورد لە كوردستانی عێراق لە سالەكانی جەنگی عێراق و ئێران دا (1980-1988)، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.
وێڵەدەرى محمود كەريم ڕضا(2017)، مێژوى کورد و کوردستان، چاپخانەى چوارچرا، هەولێر.
ئیسماعیل، سەلام حەوێز(2011)، كوردستانی باشور لە شۆڕشی چەكدارییەوە بۆ ڕاپەڕینی ئازاری نەوەدو یەك، چاپخانەی ئازادی، هەولێر.
هەڵەدنی، ژیلوان عبدالله(2020)، حیزبی شیوعی عێراق و ڕۆڵی لە بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی گەلی كورد لە باشوری كوردستان دا (1975-1991)، دەزگای ئایدیا، سلێمانی.
ئینتیسار، نادر(2004)، ئیتنۆ نەتەوایەتی كورد، و: عەتا قەرەداخی، چاپخانەى تیشك، سلێمانی.
احمد، صابر علی(1992)، القذافي والقضية الكردية، دار الملتقى للنشر، د.م.
أوسي، سالار(2008)، جلال طالباني أحداث ومواقف، ط2، دار الينابيع، دمشق.
خالد، خالد یونس(2005)، الزعیم الوطني الكردستاني جلال الطالباني قائد وفكر وعصر، ط2، منشورات مكتب الفكر والتوعية في الاتحاد الوطني الكردستاني، السليمانية.
الخرسان، صلاح(1993)، صفحات من تاریخ الحركة الشیوعیة في العراق، دار الفارابي، بيروت.
الخرسان، صلاح(2001)، التيارات السياسية في كردستان العراق 1946-2001، مؤسسة البلاغ للطباعة والنشر والتوزيع، بيروت.
سنجاري، علي(2007)، أوراق من أرشیف كوردستان، مطبعة خاني، دهوك.
شورش، سامي(2001)، كردستان والاكراد-الحركة القومية والزعامة السياسية. ادريس بارزاني.... نموذجا، مطبعة وزارة التربية، اربيل.
طالباني، مكرم(2009)، مراحل تطور الحركة القومية الكردية، ج1، مؤسسة حمدي للطباعة والنشر، السليماني.
عونی، دریة(1993)، عرب واكراد خصام ام وئام، دار الهلال، القاهرة.
عیسی، حامد محمود(1992)، المشكلة الكردیة فی الشرق الاوسط، مكتبة مدبولی، القاهرة.
القذافي، معمر(1997)، الكتاب الاخضر، ط23، مشورات المركز العلمي لدراسات وأبحاث، طرابلس.
چاوپێكەوتنی توێژەر لەگەڵ د. مەحمود عوسمان، هەولێر، 22/10/2022.
چاوپێكەوتنی توێژەر لەگەڵ عەدنان موفتی، هەولێر، 21/11/2022.
چاوپێكەوتنی توێژەر لەگەڵ عومەر شێخ موس، لەڕێگای سكایپ، 5/11/2023.
بەختیار، مەلا(2022)، كۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە زانكۆی ئەمەریكی كوردستان، دهۆك، Rudaw.tv، 17/11/2022.
الدباغ، جلال(2009)، لمحات من ذكریات النضال، http://www.al-nnas.com/THEKRIAT/dabakh2.htm،سەردان1/11/2023
حمدئەمین، ئەحمەد(2022)، سیاسەتی سوریا بەرانبەر بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی نەتەوەیی گەلی كورد لە باشوری كوردستاندا 1976-1988، گۆڤاری دیوان، ژمارە 17، تشرینی یەكەمی 2022.
غەفور، خەڵەف(2012)، عادل موراد لە سكرتاریەتی یەكێتی قوتابیانەوە بۆ سكرتاریەتی ئەنجومەنی ناوەند (چاوپێكەوتن)، گۆڤاری كەلتور، ژ . 6.
فوئاد، كەمال(2000)، سەرەتاكانی دامەزراندن و دەستپێكردنەوەی شۆڕش، گۆڤاری ڕێبازی نوێ، ژ. 19.
فەوزی، حوسێن(2011)، د. فوئاد مەعسوم لە بیرەوەرییەكانیدا: یەكێتی و دانوستان و سەروەرییەكان (چاوپێكەوتن)، وەرگێڕانی لە عەرەبییەوە: دلاوەر عوسمان، گۆڤاری كەلتور، ژ . 4.
ڕۆژنامەی كوردستانی نوێ، ژمارە 1298، 2/6/1996.
ڕۆژنامەی برایەتی، ژمارە 2889، 29/7/1999.
ڕۆژنامەی خەبات، ژمارە 2373، 9/1/2007.
ڕۆژنامەی ئاسۆ، ژمارە 28، 2/10/2011.
جریدة النهار(اللبنانیة)، العدد (ژمارەكەی ناخوێندرێتەوە)، 18/5/1976.
جریدة الدستور(الاردنیة)، العدد، 3164، 19/5/1976.
جریدة الشعب(الاردنیة)، العدد، 88، 19/5/1976.
جریدة الانوار(اللبنانیة)، العدد5571، 20/5/1976
جريدة شيحان(الاردنیة)، العدد 555، 10/6/1995.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Journal of University of Raparin
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
