Women in the Perspective of The Haqqah Movement
DOI:
https://doi.org/10.26750/Vol(9).No(2).Paper11الملخص
The Haqqah movement that emerged from the Naqshbandi order gave women a position they had not previously enjoyed in Kurdish society, as it worked to give them a completely different social and religious role than what was present in the prevailing social milieu. The status of women increased even more when the leaders of the movement allowed them to attend religious and social meetings and express their opinion on the various issues raised in these meetings. Then they reconsidered how girls are married off and women are treated as commodities to be bought and sold. Not only that, but they also gave women a place in the movement's religious affairs department. The movement worked to redefine some social values, helping to create a kind of gender equality and giving women belonging to the movement a stronger personality than their counterparts in traditional Kurdish society. On the other hand, social and religious actors in the Kurdish social milieu have criticized the movement and downplayed its social reforms, as a stark departure from the prevailing social traditions.
المراجع
عبدالله، همزە (١٩٣٤)، حقە، دهسنوس
فەيزى، ئەحمەد (١٩٧٣)، دەستنوس
تۆفيق، ڕێبوار حەمە. (٢٠١٠)، كۆمەڵى هەققە لە شێخ عەبدولكەريمى شەدەڵەوە تا حەمە سورى كەڵاوقوت ١٩٢٠-١٩٨٦، چاپخانەى شڤان، سلێمانى.
تەوەكولى، محەمەد ڕەئوف. (٢٠١٥)، مێژوى تەسەوف لە كوردستان، وەرگێڕانى: يوسف زاهير هەورامى، دەزگاى چاپ و بڵاوكراوەى ڕۆژهەڵات، هەولێر.
زهدى، ڕەوف محەمەد. (١٩٨٥)، بۆ لە هەققە كەوتنە تەقە، چاپخانەى حوادث، بەغداد.
زەند، كريم. (٢٠٠٦)، ئاينستان، چاپخانەى ئەزمەڕ، سلێمانى.
زەند، كەريم. (١٩٧١)، ئاين و باوەڕ لە كوردستان، چاپخانەى كامەران، سلێمانى.
سوڵتانى، محەمەد عەلى. (٢٠٠٣)، ڕاپەڕينى عەلەويەكانى زاگرۆس يان لێكۆڵينەوەيەك لە سەر ئەهلى هەققە، وەگێڕانى لە فارسيەوە حەسەن عەبدولكەريم و كەمال ڕەشيد، چاپخانەى وەزارەتى كشتوكاڵ و ئاودێرى، سلێمانى.
شێخ بزێنى، قارەمان نادر. (٢٠١٣)، بزوتنەوەى هەققە، چاپخانەى شەهاب، هەولێر.
عبدالخالق، مسعود. (٢٠١٤)، ئافرەت لە ڕوانگەى عەلمانى و ئاينيەوە، چ٢، چاپخانەى ڕۆژهەلآت، هەولێر.
عەسكەرى، مستەفا. (٢٠٠٨)، ئاوەڕدانەوەيەك لە بزوتنەوەى هەققە، بلآوكراوەى ئاراس، چ٢، هەولێر.
فتاح، شاكر. (١٩٥٨)، ئافرەتى كورد، چاپخانەى شڤان، بەغداد.
فتاح، شاكر. (٢٠٠٣)، ئاوێنەى ژينم، چاپخانەى وەزارەتى پەروەردە، هەولێر.
لەشكرى، حەيدەر(٢٠١٤)، لە شەريعەتەوە بۆ حەقيقەت، دەزگاى موكريانى، هەولێر.
محمد، كامەران جمال. (٢٠١٩)، بزوتنەوەى هەققە لە نێوان دۆستان و نەياراندا، چاپخانەى كاردۆ، سلێمانى.
مستەفا، عەبدولخالق عەلائەدين. (٢٠٠٩)، مەلاى گەورەى كۆيە زاناو ئەديب و شاعيرـ، چاپخانەى منارە، هەولێر.
مودەريس، محەمەدى مەلا كەريم. (٢٠٠٨)، ئاوەڕدانەوەيەك لە بزوتنەوەى هەققە، بلآوكراوەى ئاراس، چ٢، هەولێر
ميران، ڕەشاد. (٢٠٠٠)، ڕەوشى ئايينى و نەتەوەى لە كوردستان، چ٢، سەنتەرى برايەتى، هەلێر.
مەحمود، محەمەد فقێ سەعيد. (٢٠٠٤)، ياداشتەكانم لە بەڕێوبەرايەتى گشتيدا تيشكێك بۆ سەر ژيانم لە بەڕێوبەرايەتيدا، دار الحكمە، لندن.
هينى، هاروڵد هانسن. (١٩٨٥)، كچانى كورد گەشتێك بە ناو ئافرەتانى موسڵمان لە كوردستان، چاپخانەى كۆڕى زانيارى عێراق، بەغداد.
ئيدمۆندس، سيسل جۆن. (٢٠٠٤)، كورد تورك عەرەب، وەرگێرانى حاميد گەردى، بلآوكراوەكانى ئاراس، هەولێر.
ابن كثير، عماد الدين أبي الفداء اسماعيل توفى سنة ٧٧٤هجري. (١٩٩٨)، تفسير ابن كثير، تقديم محمد عبدالرحمن المرعشلي، اعداد مكتب تحقيق دار أحياء التراث العربي، طبعة جديدة، بيروت، لبنان.
جامباز، طارق؛ محمد، نهلة. (2004)، شذرات من واقع المرأة الكوردستانية 1992-2004 كوردستان العراق نموذجا، ط4، أربيل.
بابان، جمال. (٥/١٠/١٩٨٣)، ڕونكردنەوە و لێكۆلينەوەيەك بۆ ئاوەڕدانەوەيەك لە بزوتنەوەى هەققەى مستەفا عەسكەرى، گۆڤارى ڕۆشنبيرى كوردى، بغداد.
باجەلان، جمال محەمەد. (٢٠٠٦)، الحقە، گۆڤارى زانكۆى كۆيە، ژمارە(٦).
تەيفور، عارف. (٢٠٠٢)، تەريقەتى نەقشبەندى لە شێخ ئەحمەدى سەردارەوە بۆ هەققە، گۆڤارى (ڕامان) ژمارە(٦٩)، هەولێر .
حاكم، صالح. (٢٠٠١)، بزوتنەوەى هەققە لە دەم كەلى كەلكە سماق،، گۆڤارى هامون، ژمارە(٥٤)، سلێمانى.
زەند، كەريم. ( ١٩٨٣)، هەققە، گۆڤارى (كاروان) ، ژمارە(٤)، بەغداد.
سوڵتانى، محەمەد عەلى. (٢٠٠٢)، بزاڤى حەقە لە كەركوك، گۆڤارى (كەركوك)، ژمارە(٣)، چاپخانە و ئۆفسێتى ژيار، ساڵى سێيەم، سلێمانى.
سۆران، بەكرى حمە. (١٤/٥/٢٠١٣)، بەهائوللآ لە سەرگەڵو، ڕۆژنامەى ئاوێنە، ژمارە(٢٢٧).
شوانى، ڕەفيق. (٢٠٠٠)، ديسان لە هەققە كەوتنە تەقە، گۆڤارى كاروان، ژمارە(١٤٢)، بێ شوێن.
شەدەڵە، دانا. (١٩٨٩)، ڕۆڵى بزوتنەوەى هەققە لە كۆمەڵگەى كوردەواريدا، گۆڤارى پەيڤ، ژمارە (١٥)، ساڵى چوارەم، نەمسا.
شەريف، شيرين. (٢٠١٩)، پێگەو ڕۆڵى ژن لە بزوتنەوەى هەققەدا، گۆڤارى بابان، ژمارە(٢٥) سلێمانى.
عبدالله، رفيق مجيد. (١٩٩٩)، حركة الحقة والحمسورية والباطنية، گۆڤارى زانكۆيا دهوك، ژمارە(١).
عەلى، ڕەشيد محەمەد. (١٩٨٣)، مەسەلەيەكى مەزن و هەوڵێكى كەم، گۆڤارىكاروان، ژمارە(١٥)، ساڵى دوەم، بەغداد.
فاروقى، عومەر. (١٩٩٢)، تەريقەتى هەق، گۆڤارى سروە، ژمارە(١٦)، ساڵى دوەم، مهابات.
محەمەد، مەسعود. (١٩٨٥)، گەشتى ژيانم، گۆڤارى ڕۆشنبيرى نوێ، ژمارە(١٠٥)، بەغداد.
مەحمود، عەبدوڵڵا كەريم. (١٩٩٩)، تێڕوانينێك بۆ ڕابردوى هەشتا ساڵەى هەققە، گۆڤارى تايم، ژمارە(١١)،سلێمانى.
نورەدينى، مەلا سمايل. (٢٠١٨)، سێ باڵەكەى بزوتنەوەى هەققە، ڕانيە.
بەختيار، مام حەسەن. (٢٠/١١/٢٠١٠)، چاوپێكەوتن، سلێمانى.
تەلحەخان. (٨/١١/٢٠١٠)، چاوپێكهوتن، مەدينە شۆرش چەمچەماڵ.
رەسوڵ، عزەدين مستەفا. (٨/١/٢٠١٠)، چاوپێكەوتن، سلێمانى.
مەحمودى شەدەڵە. (٢٥/٣/٢٠٢٠)، چاوپێكەتن، شەدەڵە.
F. David Andrews: The Lost People of the Middle East,Salisbury.N.C.,U.S.A.,1982.