چه‌مكی ئه‌ده‌ب و ڕه‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی له‌تێڕوانینه‌كانی ( كامیل حه‌سه‌ن به‌سیر)دا.
DOI:
https://doi.org/10.26750/Vol(6).no(2).paper15الملخص
الملخص
هذا البحث تحت عنوان (مفهوم الأدب والنقد الأدبي في منظور (كامل حسن بصير)، وهو بحث نقدي يعمل على النظرات الأدبية والنقدية للكاتب في المجال النظري، اذن يدخل هذا البحث في إطار (نقد النقد). ويرجع اهتمامنا في إختيار أعمال الكاتب إلى تلك الأرضية الثقافية الواسعة للكاتب المذكور في مجالات الأدب عامة والنقد على وجه الخصوص، والبحث عبارة عن التفاتة علمية على أعمال ناقد بارز ذي خزانة مملوءة من الآثار لشعبنا، حيث أنه لم يهتم به في النقد الأدبي و الأوساط الأكاديمية والجامعية على ما يرام .
والهدف في هذا البحث هو مراجعة وتقييم اراء (كامل حسن بصير) التي لها مكانة بارزة في المقال الأدبي عموماً والنقدي على وجه أخص .
وأنها حاملة للشكل والطابع المميزين له، ولذا اعتبارنا الالتفاتة إليها أمرا ضروريا تحت مفهوم (نقد النقد)، ونمط البحث وصفي تحليلي، يتكون هذا البحث من قسمين رئيسيين، القسم الاول: في هذا القسم: قمنا بالقاء الضوء على اراء (كامل حسن بصير) وتوضيحها، حول الشعر والشاعر وتشخيص الواجب والدور ومشاركة الأدب الكردي في واقع المجتمع الكردي. وخصصنا القسم الثاني للمصطلح و المفهوم النقدي في نظر الكاتب اي أننا عرضنا في هذا القسم نظرات (كامل حسن بصير) حول علم النقد وشروط الناقد مع شروط النقد العلمي. وفي النهاية قام الباحث لعرض أهم النتائج التي توصل إليها في هذا البحث.
المراجع
سه‌رچاوه‌كان:
به‌زمانی كوردی:
1- ئاشنا، ئومێد، 1985، ڕه‌فیق حیلمی و سه‌ره‌تای ڕه‌خنه‌ی زانستی له ئه‌ده‌بی كوردیدا.
2- ئه‌سوه‌د، نه‌وزاد ئه‌حمه‌د، 2015، فه‌رهه‌نگی زاراوه‌كانی ئه‌ده‌ب و زانسته مرۆڤایه‌تیه‌كان، چاپخانه‌ی تاران.
3- باقی، محه‌مه‌د حه‌مه، 1998، ڕاوه گزنگ، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی ڕۆشنبیری.
4- بایز، ئه‌رسه‌لان، 1997، له‌باره‌ی ئه‌ده‌ب و ڕه‌خنه‌وه.
5- بۆره‌كه‌یی( صه‌فی زاده)، سدیق، 2008، مێژووی وێژه‌ی كوردی(به‌رگی دووه‌م)، هه‌ولێر، چاپی دووه‌م، بڵاوكراوه‌ی ئاراس.
6- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1983، ڕه‌خنه‌سازی مێژوو و په‌‌یڕه‌وی كردن، بغداد، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
7- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1981، لاسایكردنه‌وه و ڕه‌سه‌نی له ڕه‌خنه‌سازی كوردیدا، به‌غداد، به‌رگی هه‌شته‌‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
8- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1980، بنه‌ڕه‌تیه‌كانی ڕه‌خنه‌سازی و هۆنراوه‌ی دێرینی كوردی، به‌غدا، به‌رگی هه‌شته‌‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
9- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1987، بۆچونەکانمان لە کێڵگەى ڕۆشنبیرى و کوردیدا، به‌غداد، به‌رگی شازده‌هه‌م و حه‌ڤده‌هه‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
10- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن،1993، مێژووی ڕه‌خنه‌سازی، بغداد، به‌شی یه‌كه‌م، دار الحریه اللطباعة.
11- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1985، مامۆستا فایق بێکەس لە کۆڕى ڕەخنەسازى کوردیدا، به‌غداد، به‌رگی دوازده‌هه‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
12- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1990، وێژه‌ی كوردی و ڕه‌خنه‌سازی، بغداد، چاپخانه‌ی دار الجاحظ.
13- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1984، وێژه و توێژینه‌وه‌ی، به‌غداد، به‌رگی یازده‌‌هه‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
14- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1985، وێژه و ئاشتی و جه‌نگ، بغداد، دار الحریه للطباعة، ڕۆشنبیری نوێ گۆڤارێكی وه‌رزییه بۆ لێكۆڵینه‌وه، ژ (107).
15- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1983، ڕه‌خنه‌سازێك و بیردۆزی هۆنراوه، به‌غداد، به‌رگی ده‌هه‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
16- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1960، چه‌مكی مرۆڤایه‌تی له شیعری كوردیدا، گۆڤاری ڕۆژی نوێ، تشرینی یه‌كه‌م، ژ(8).
17- تۆفیق، ئاڤان عه‌لی، 2012، میرزا چنینی ده‌ق له شیعره‌كانی نالی دا، سلێمانی، چاپخانه‌ی كه‌مال.
18- حه‌سه‌ن، گیان به‌سیر، 2015، مێژووی ڕه‌خنه‌سازی، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی تاران.
19- حه‌سه‌ن، حه‌مه سه‌عید، 1979، وشه‌كان ده‌گه‌ڕێنه‌وه مه‌داری خۆیان.
20- خاڵ، شێخ محمه‌دی، شوباتی 1958، وێژه، گۆڤاری هیوا، ساڵی(1)، ژ(8).
21- خاڵ، شێخ محمدی ، 2005، فه‌رهه‌نگی خاڵ، هه‌ولێر، چاپی دووه‌م، بڵاوكراوه‌ی ئاراس.
22- خۆشناو، ئه‌بوبكر، 2002، شیعری به‌ره‌نگاری كوردی(1975-1991ز)، سلێمانی.
23- خۆشناو، و/ دڵشاد، ماریۆ بارگاس یۆرس، 2011، ئه‌ده‌بییات بۆ؟، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوون.
24- سجادی، عه‌لاددین، 1970، نرخ شناسی، به‌غدا، چاپخانه‌ی مه‌عارف.
25- شرفكندی(هه‌ژار)، عبدالرحمن، 1376، هه‌نبانه بۆرینه، تهران، چاپی دووه‌م، انتشارات سروش.
26- عارف، و/ حه‌مه كه‌ریم، ماكسیم گۆركی، 2008، ئامانجی ئه‌ده‌بیات، سلێمانی، چاپی دووه‌م، چاپخانه‌ی سایه.
27- عبدالواحید، ئازاد، 2013، سۆسیۆلۆژیای شیعر، كه‌ركوك، چاپی دووه‌م، چاپخانه‌ی كارۆ.
28- عه‌زیز، و/ حمید، هۆراس، 1979، هونه‌ری شیعر، بغداد، طبع بمطبعة الزمان.
29- قه‌ره‌داغی، و/ عه‌تا، تێری ئینگڵتن، 2016، تیۆری ئه‌ده‌بی، چاپخانه‌ی تاران.
30- محه‌مه‌د، ئه‌نوه‌ر قادر، 2010، تیۆری ئه‌ده‌بی و شێوازناسی، سلێمانی، مه‌ڵبه‌ندی كوردۆلۆجی.
31- محه‌مه‌د، دڵشاد عه‌لی، 1998، بنیاتی هه‌ڵبه‌ست له هۆنراوه‌ی كوردیدا، سلێمانی، چاپخانه‌ی ڕه‌نج.
32- مه‌ردۆخی، موحه‌مه‌د،1385، فه‌رهه‌نگی مه‌ردۆخ، سنندج، به‌رگی یه‌كه‌م، نشر پرتوبیان.
33- محمود، نوری ئه‌مین، 1951، شیعر ئه‌بێت چۆن بێت؟، ساڵی(26)، ڕۆژنامه‌ی ژین، ژ( 1076).
34- رسول، اسماعیل، 1981، چه‌ند باسێك ده‌رباره‌ی ئه‌ده‌ب و ڕه‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی، به‌غدا، دارالحریه للطباعة.
35- ڕه‌سوڵ، عیزه‌دین مسته‌فا ، 1972، خانی و ڕه‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی، گۆڤاری(نوسه‌ری كورد)، كانونی دوه‌می، ژماره(5).
36- هاوار، محمد ڕه‌سوڵ، ئاماده‌كردنی/ ڕه‌فیق صاڵح ، چاپخانه‌ی، 2008، وتاره كوردییه‌كان، ئه‌ده‌بی كوردی له چ مه‌ینه‌تێكدایه، سلێمانی، چاپخانه‌ی شڤان.
به‌زمانی عه‌ره‌بی:
1- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، نیسان1977، الدعوه الی الالتزام فی شعرنا المعاصر بین اراء افلاطون ومقاییس قرانیة، من المجلد الثالث العدد الاول لمجلة زانكو العلمیة الانسانیات، طبعة: بمطبعة جامعة السلیمانیة.
2- خفاجی، محمد عبدالمنعم، 1995، مدارس النقد الادبی الحدیث، القاهرة، ط1، دار اللبنانیه المصریة.
3- محمد، ترجمة و محمد عوض، أسل أبر كرومبی، ١٩٨٦، قواعد النقد الادبي، القدمە، الناشردار الشؤون الثقافیة العامة
به‌زمانی فارسی:
1- شاملو، أحمد، 1377، ده‌رباره‌ی هنر و أدبیات، تهران، چاپ4، باكوشش ناصر حریرى، نشر آویشن گوهر مراد.
به‌زمانی كوردی:
1- ئاشنا، ئومێد، 1985، ڕه‌فیق حیلمی و سه‌ره‌تای ڕه‌خنه‌ی زانستی له ئه‌ده‌بی كوردیدا.
2- ئه‌سوه‌د، نه‌وزاد ئه‌حمه‌د، 2015، فه‌رهه‌نگی زاراوه‌كانی ئه‌ده‌ب و زانسته مرۆڤایه‌تیه‌كان، چاپخانه‌ی تاران.
3- باقی، محه‌مه‌د حه‌مه، 1998، ڕاوه گزنگ، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی ڕۆشنبیری.
4- بایز، ئه‌رسه‌لان، 1997، له‌باره‌ی ئه‌ده‌ب و ڕه‌خنه‌وه.
5- بۆره‌كه‌یی( صه‌فی زاده)، سدیق، 2008، مێژووی وێژه‌ی كوردی(به‌رگی دووه‌م)، هه‌ولێر، چاپی دووه‌م، بڵاوكراوه‌ی ئاراس.
6- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1983، ڕه‌خنه‌سازی مێژوو و په‌‌یڕه‌وی كردن، بغداد، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
7- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1981، لاسایكردنه‌وه و ڕه‌سه‌نی له ڕه‌خنه‌سازی كوردیدا، به‌غداد، به‌رگی هه‌شته‌‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
8- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1980، بنه‌ڕه‌تیه‌كانی ڕه‌خنه‌سازی و هۆنراوه‌ی دێرینی كوردی، به‌غدا، به‌رگی هه‌شته‌‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
9- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1987، بۆچونەکانمان لە کێڵگەى ڕۆشنبیرى و کوردیدا، به‌غداد، به‌رگی شازده‌هه‌م و حه‌ڤده‌هه‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
10- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن،1993، مێژووی ڕه‌خنه‌سازی، بغداد، به‌شی یه‌كه‌م، دار الحریه اللطباعة.
11- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1985، مامۆستا فایق بێکەس لە کۆڕى ڕەخنەسازى کوردیدا، به‌غداد، به‌رگی دوازده‌هه‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
12- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1990، وێژه‌ی كوردی و ڕه‌خنه‌سازی، بغداد، چاپخانه‌ی دار الجاحظ.
13- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1984، وێژه و توێژینه‌وه‌ی، به‌غداد، به‌رگی یازده‌‌هه‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
14- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1985، وێژه و ئاشتی و جه‌نگ، بغداد، دار الحریه للطباعة، ڕۆشنبیری نوێ گۆڤارێكی وه‌رزییه بۆ لێكۆڵینه‌وه، ژ (107).
15- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1983، ڕه‌خنه‌سازێك و بیردۆزی هۆنراوه، به‌غداد، به‌رگی ده‌هه‌م، گۆڤاری كۆڕی زانیاری عێراق(ده‌سته‌ی كورد)، چاپخانه‌ی كۆڕی زانیاری عێراق.
16- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، 1960، چه‌مكی مرۆڤایه‌تی له شیعری كوردیدا، گۆڤاری ڕۆژی نوێ، تشرینی یه‌كه‌م، ژ(8).
17- تۆفیق، ئاڤان عه‌لی، 2012، میرزا چنینی ده‌ق له شیعره‌كانی نالی دا، سلێمانی، چاپخانه‌ی كه‌مال.
18- حه‌سه‌ن، گیان به‌سیر، 2015، مێژووی ڕه‌خنه‌سازی، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی تاران.
19- حه‌سه‌ن، حه‌مه سه‌عید، 1979، وشه‌كان ده‌گه‌ڕێنه‌وه مه‌داری خۆیان.
20- خاڵ، شێخ محمه‌دی، شوباتی 1958، وێژه، گۆڤاری هیوا، ساڵی(1)، ژ(8).
21- خاڵ، شێخ محمدی ، 2005، فه‌رهه‌نگی خاڵ، هه‌ولێر، چاپی دووه‌م، بڵاوكراوه‌ی ئاراس.
22- خۆشناو، ئه‌بوبكر، 2002، شیعری به‌ره‌نگاری كوردی(1975-1991ز)، سلێمانی.
23- خۆشناو، و/ دڵشاد، ماریۆ بارگاس یۆرس، 2011، ئه‌ده‌بییات بۆ؟، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی ڕوون.
24- سجادی، عه‌لاددین، 1970، نرخ شناسی، به‌غدا، چاپخانه‌ی مه‌عارف.
25- شرفكندی(هه‌ژار)، عبدالرحمن، 1376، هه‌نبانه بۆرینه، تهران، چاپی دووه‌م، انتشارات سروش.
26- عارف، و/ حه‌مه كه‌ریم، ماكسیم گۆركی، 2008، ئامانجی ئه‌ده‌بیات، سلێمانی، چاپی دووه‌م، چاپخانه‌ی سایه.
27- عبدالواحید، ئازاد، 2013، سۆسیۆلۆژیای شیعر، كه‌ركوك، چاپی دووه‌م، چاپخانه‌ی كارۆ.
28- عه‌زیز، و/ حمید، هۆراس، 1979، هونه‌ری شیعر، بغداد، طبع بمطبعة الزمان.
29- قه‌ره‌داغی، و/ عه‌تا، تێری ئینگڵتن، 2016، تیۆری ئه‌ده‌بی، چاپخانه‌ی تاران.
30- محه‌مه‌د، ئه‌نوه‌ر قادر، 2010، تیۆری ئه‌ده‌بی و شێوازناسی، سلێمانی، مه‌ڵبه‌ندی كوردۆلۆجی.
31- محه‌مه‌د، دڵشاد عه‌لی، 1998، بنیاتی هه‌ڵبه‌ست له هۆنراوه‌ی كوردیدا، سلێمانی، چاپخانه‌ی ڕه‌نج.
32- مه‌ردۆخی، موحه‌مه‌د،1385، فه‌رهه‌نگی مه‌ردۆخ، سنندج، به‌رگی یه‌كه‌م، نشر پرتوبیان.
33- محمود، نوری ئه‌مین، 1951، شیعر ئه‌بێت چۆن بێت؟، ساڵی(26)، ڕۆژنامه‌ی ژین، ژ( 1076).
34- رسول، اسماعیل، 1981، چه‌ند باسێك ده‌رباره‌ی ئه‌ده‌ب و ڕه‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی، به‌غدا، دارالحریه للطباعة.
35- ڕه‌سوڵ، عیزه‌دین مسته‌فا ، 1972، خانی و ڕه‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی، گۆڤاری(نوسه‌ری كورد)، كانونی دوه‌می، ژماره(5).
36- هاوار، محمد ڕه‌سوڵ، ئاماده‌كردنی/ ڕه‌فیق صاڵح ، چاپخانه‌ی، 2008، وتاره كوردییه‌كان، ئه‌ده‌بی كوردی له چ مه‌ینه‌تێكدایه، سلێمانی، چاپخانه‌ی شڤان.
به‌زمانی عه‌ره‌بی:
1- به‌سیر، كامیل حه‌سه‌ن، نیسان1977، الدعوه الی الالتزام فی شعرنا المعاصر بین اراء افلاطون ومقاییس قرانیة، من المجلد الثالث العدد الاول لمجلة زانكو العلمیة الانسانیات، طبعة: بمطبعة جامعة السلیمانیة.
2- خفاجی، محمد عبدالمنعم، 1995، مدارس النقد الادبی الحدیث، القاهرة، ط1، دار اللبنانیه المصریة.
3- محمد، ترجمة و محمد عوض، أسل أبر كرومبی، ١٩٨٦، قواعد النقد الادبي، القدمە، الناشردار الشؤون الثقافیة العامة
به‌زمانی فارسی:
1- شاملو، أحمد، 1377، ده‌رباره‌ی هنر و أدبیات، تهران، چاپ4، باكوشش ناصر حریرى، نشر آویشن گوهر مراد.
التنزيلات
منشور
2019-10-23
كيفية الاقتباس
رەسوڵ ه. ق. (2019). چه‌مكی ئه‌ده‌ب و ڕه‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی له‌تێڕوانینه‌كانی ( كامیل حه‌سه‌ن به‌سیر)دا. Journal of University of Raparin, 6(2), 233–256. https://doi.org/10.26750/Vol(6).no(2).paper15
إصدار
القسم
Humanities & Social Sciences
